Criminelen die virussen kunnen printen

Criminelen die virussen kunnen printen stop je niet met overhaaste wetten

© anp. Onderzoeker Kjeld van Bommel tijdens de presentatie van de allereerste eetbare hapjes uit een 3D-foodprinter, op 22 oktober in Eindhoven.

column Wie een vuurwapen wil hebben, moet nu nog netjes door de ballotage. En een gevaarlijk virus maak je vooralsnog niet even in de schuur. 3D-printers gaan dat veranderen, en dus kun je wachten op overhaaste maatregelen van politici. Ongewenst, vindt columnist Arjan Dasselaar.

Het was een nogal waanzinnig nieuwsbericht, dat nog een klein beetje geloofwaardigheid kreeg door de brenger van het nieuws. Craig Venter, de man die met zijn team het menselijk DNA als een van de eerste in kaart bracht, zei op een Amerikaanse conferentie dat hij werkt aan een printer die erfelijk materiaal kan afdrukken.

Handig in geval van een virusuitbraak, zoals het griepvirus H1N1/09  dat in 2009 huishield. Venter herinnerde zich dat het virus niet voor onderzoek Mexico-Stad uitgebracht mocht worden. Maar met 3D-printers die virussen kunnen namaken, hadden onderzoekers in andere landen kunnen meehelpen door in hun eigen laboratorium een kopie uit te printen.

Een prachtige toepassing. Maar als je een virus kunt namaken voor onderzoek, kun je het ook namaken voor terrorisme. En dat je met 3D-printers niet alleen virussen, maar ook wapens kunt produceren, is niet eens sciencefiction meer, maar praktijk. Wat moet je daar tegen doen?

Vakwerk
Het antwoord is, vrees ik, niet heel veel. Terroristische organisaties zullen 3D-printertechnologie proberen in te zetten voor hun doelen. Het gaat ze lukken om die dingen te krijgen, net zoals het ze nu lukt om illegaal wapens en explosieven te kopen. Grote ellende voorkom je vervolgens niet met allerlei wetten, waar criminelen per definitie lak aan hebben, maar met vakwerk van opsporings- en inlichtingendiensten.

Natuurlijk, wellicht kunnen overheden proberen met een exportvergunninkje hier en registratietje van grondstoffenverkoop daar (zeg maar de ‘biologische printerinkt’) sommige problemen tegen te houden. Net zoals ze nu proberen illegaal wapenbezit tegen te gaan met een vergunningenstelsel, wat die ietwat ongeremde jongeman er niet van weerhield me een paar jaar geleden midden in de nacht met een vuurwapen te bedreigen.

Ok, nu ben ik niet helemaal eerlijk. Dat regelgeving niet alle idioten stopt, wil nog niet zeggen dat ze helemaal geen nut heeft.

Maar wie 3D-printers door een donkere bril beziet, moet die ook willen inruilen voor een roze om naar de mogelijke voordelen te kijken.

De potentie van deze apparaten is groot, en niet alleen bij een virusepidemie zoals in 2009. 3D-printers van biologisch materiaal moeten uiteindelijk complete organen kunnen namaken. Nu al zijn er experimenten met het gebruik van 3D-printers voor relatief simpel werk als het namaken van bloedvaten.

Het duurt nog jaren, wellicht decennia, voordat u die dingen in uw ziekenhuis zult zien staan. Voorlopig is de kans groter dat u tegen een 3D-printer aanloopt waarmee een brace voor uw gekneusde duim wordt gefabriceerd. Maar uiteindelijk zullen biologische 3D-printers er komen, en beter worden.

Deze printers kun je in theorie ook gebruiken voor het samenstellen van bijvoorbeeld moleculen op maat. Niet alleen handig als u Breaking Bad een goede serie vindt en een carrière overweegt als drugsdealer, maar dan graag zonder de rommel. Ook fijn om medicijnen op maat te maken.

Veel gebeuren
Thans verslikken scheikundigen zich in hun koffie. Terecht. Want natuurlijk moet er nog veel gebeuren voordat u thuis een 3D-printer heeft die met hetzelfde gemak medicijnen uitspuugt als uw inkjetprinter vakantiefoto’s. De altijd lezenswaardige chemicus Derek Lowe zet in een nuancerend stukje enkele forse nog te nemen drempels op een rij.

De belangrijkste drempel om zo’n apparaat ooit te realiseren, wordt echter niet in het stuk van Lowe genoemd, maar in de reacties  eronder. Namelijk: angst van de overheid, die zo bang is dat u zelf drugs gaat lopen fabriceren (alsof dat nu moeilijk is), dat de technologie het zo moeilijk krijgt dat ze nooit tot wasdom zal kunnen komen.

Het is maar een kleine stap van genuanceerde juridische bezwaren  naar een politicus die meer snapt van populisme dan van wetenschap en dus met knellende wetgeving aan komt zetten onder het luidkeels roepen van ‘Veiligheid voor alles!’.

Een paar weken geleden gebeurde dat nog. Toen was er het onzalige plan om medisch DNA te gebruiken voor opsporingsdoeleinden. Dit domme idee zal patiënten massaal ontmoedigen nog langer aan genetisch onderzoek mee te werken. Ook als dit wetsvoorstel het niet haalt.

Dat een mooie belofte niet wordt ingelost omdat iets simpelweg onmogelijk blijkt, soit. Dat hoort erbij. Ik kan leven met een wereld waarin 3D-printers uiteindelijk minder spectaculair uitpakken dan we nu hopen. Zolang die belofte maar wordt gebroken door wetenschappers, omdat iets echt niet kan. En niet door politici, juist omdat ze bang zijn voor wat er wel kan.
_{Arjan Dasselaar is columnist voor Volkskrant.nl.}

Contact